Halitoza. Czynniki wywołujące przykry zapach z ust
Halitoza to wyraźny, uporczywy, utrzymujący się często przez długie lata nieprzyjemny zapach z ust. Ponad 90% halitozy powodują lotne związki siarki takie jak np. siarkowodór (H2S) i dwutlenek siarki (SO2). Ponadto, istnieją inne lotne związki, które nie zawierają atomów siarki a mogą być przyczyną przykrego zapachu z ust. Są to wolne kwasy tłuszczowe (np. kwas propionowy, masłowy lub izomasłowy) oraz związki aromatyczne (indol, skatol, pirydyna). Wolne związki siarki pochodzą głównie z rozkładu bakteryjnego aminokwasów zawierających siarkę.
Za halitozę odpowiadają bakterie beztlenowe, które chętnie bytują w kieszonkach przyzębnych, oraz szczelinach i bruzdach, zwłaszcza w tylnej części grzbietu języka. Są to często te same bakterie beztlenowe, które powodują zapalenie przyzębia. W około 80% przypadków halitoza powstaje z przyczyn wewnątrzustnych, w ponad 8% z czynników ogólnych, 5% ma etiologię nieznaną.
Czynniki wewnątrzustne mające wpływ na rozwój halitozy to: uszkodzenia tkanek w chorobach przyzębia, nalot na języku, niewystarczająca higiena jamy ustnej, niskie wydzielanie śliny, wysokie pH śliny, użytkowanie protez zębnych i aparatów ortodontycznych, palenie papierosów.
Czynniki ogólne: w ponad 8% przypadków przyczyna tkwi w okolicy ucha, nosa i gardła. Chodzi tu głównie o przewlekłe zapalenie zatoki oraz ropne zapalenie migdałków, ale również skrzywienie przegrody nosa, zanikowy nieżyt nosa, zaaspirowane ciało obce, ropnie i zmiany nowotworowe w okolicy nosa, gardła lub krtani. Spośród chorób płuc i dolnych dróg oddechowych halitozę stwierdza się najczęściej w przebiegu zapalenia lub rozstrzeni oskrzeli, chorób nowotworowych i ropni płuc.
Przykry zapach z ust może towarzyszyć chorobom górnej części przewodu pokarmowego. Należą do nich: ostry nieżyt żołądka, wrzód żołądka, zespół złego wchłaniania, infekcje przewodu pokarmowego, zwężenie odźwiernika.
Halitoza może występować w przebiegu marskości wątroby oraz niewydolności nerek. Może też być towarzyszyć depresji, białaczce, agranulocytozie, a także chorobom uwarunkowanym genetycznie. Należy jednak wykluczyć przykry zapach z ust powodowany niektórymi pokarmami, np. czosnkiem czy cebulą.